Duurzaam produceren? Werk aan de winkel.

Rabobank publiceerde begin dit jaar een rapport waarin trends en ontwikkelingen binnen de foodbranche werden belicht. En die cijfers zijn positief. Begin dit jaar werd een groei verwacht van 3% van het bruto binnenlands product en een verdere groei van 2% in huishoudconsumptie. Dit houdt onder meer in dat mensen meer geld uitgeven aan voeding(sproducten), zowel binnens- als buitenshuis. Groei vraagt nagenoeg altijd om verandering. Waar zit de grootste uitdaging voor voedselproducenten?

Foodbranche onder de loep

Een belangrijke trend die we constateren is de veranderende houding van de consument. Cijfers uit 2017 lieten zien dat maar liefst de helft van de consumenten let op duurzaamheid bij het aankopen van producten. In 2016 was dit nog 42%. Duurzaamheid wordt hiermee een steeds belangrijker aspect voor voedselproducenten. Consumenten hebben namelijk steeds hoger wordende verwachtingen van de producent. Dat blijkt vooral te gelden voor producten en diensten binnen de energie, foods & drinks en auto business. We kunnen dus gerust stellen dat deze sectoren onder de loep liggen. En dat brengt risico’s met zich mee. Vorig jaar bleek namelijk al uit onderzoek dat consumenten nog lang niet tevreden zijn over de mate van duurzaamheid van producenten. Zaak dus om daarmee aan de slag te gaan.

Balans tussen duurzaamheid en sustainability

Maar wat is dan duurzame productie? Volgens Michel van der Linde, projectleider bij Synergo Consultancy, wordt deze term te pas maar vooral te onpas gebruikt. Michel: “In mijn beleving is duurzaamheid het omgaan met de beschikbare middelen die de aarde heeft op een wijze die ertoe leidt dat de volgende generatie op dezelfde manier met deze middelen om kan gaan. Of om het met een ouder Nederlands woord te zeggen: goed rentmeesterschap.” Daarnaast bestaat een belangrijk verschil tussen duurzaamheid en sustainability. Denk aan asbest. Dit zouden we als duurzaam kunnen labelen: het isoleert goed, rot niet en is brandwerend. Maar is het sustainable? “Antwoord is nee”, vult Mark van den Oord, project engineer bij Synergo Consultancy, aan “want asbest is uitermate schadelijk voor de gezondheid. In mijn ogen is het dus belangrijk dat we die balans zoeken. En dat zit hem voornamelijk in het kijken naar het totaalplaatje. In de food branche betekent dit dat we ook kritisch moeten kijken naar het gebruik van grondstoffen. Hoe komt onze mest weer terug op het land waar eerst de bloemkolen groeiden?”

Dit betekent onder meer dat we aan de tekentafel al na moeten denken over essentiële facetten van voedselproductie. Dat gaat over onder meer materiaalkeuze, energiegebruik en zoals hierboven genoemd over grondstofkeuze. Volgens Michel heeft duurzaam en sustainable produceren niet alleen te maken met technologisch slimme oplossingen en toepassingen. “Het gaat om het teweegbrengen van een verandering van mindset”, is hij van mening. “Met alleen het technische aspect gaan we het verschil niet maken. Dat betekent dat we bij prognoses en evaluaties niet alleen in moeten denken aan financieel gewin. Het gaat om de juiste balans vinden tussen people, planet, profit en prosperity. We zien dat de focus vooral nog ligt bij ‘profit’. Maar profit voor wie?”

Totale procesinrichting

Een duurzame verandering teweegbrengen vraagt dus om een integrale blik. Mark is van mening dat het niet alleen gaat om slimme technische oplossingen, maar ook alles wat deze oplossingen verbindt. “Al aan de tekentafel houd je rekening met zo min mogelijk verspilling van materialen en middelen.” Michel is het hiermee eens maar minstens net zo belangrijk is het volgens hem om de klant te informeren over biobased materialen. “Men is zich lang niet altijd bewust van alternatieve materialen. Daarnaast is het belangrijk te kijken naar energiegebruik. Hoe ga je zo efficiënt mogelijk om met primaire energie? Denk bijvoorbeeld ook aan het streven naar maximale warmteterugwinning wanneer dit van toepassing is. Willen we impact creëren binnen de foodbranche, dan zullen we dus niet alleen naar het eindproduct moeten kijken. We moeten eveneens kijken naar de effecten die het product met zich meebrengt. Het is een utopie om te denken dat productie geen invloed uitoefent op de balans van de aarde; elke actie leidt immers tot reactie en dus belasting. Maar we moeten ons wel realiseren dat sustainable en duurzaam produceren een continu proces is dat we moeten optimaliseren op basis van de middelen en kennis die we hebben.”

Slim omgaan met water

Hoe we met water omgaan, is volgens Michel een essentieel onderdeel dat om specifieke expertise vraagt. Hij legt uit: “In water zitten talloze nuttige grondstoffen. Denk aan fosfaat, vetten, zetmelen. Kun je die niet in het proces gebruiken, vind dan een manier om deze grondstoffen op te slaan. Nu gaan deze vaak direct het riool in en gaan ze verloren. Zonde. Voedselproducenten kunnen op dit vlak nog veel winnen en écht het verschil maken. Hoe mooi zou het zijn als er een centraal opslagpunt zou zijn waar men voor hen niet bruikbare grondstoffen opslaan. Voor een concullega zijn deze grondstoffen wellicht wél te gebruiken.”

Duurzaam energiegebruik

Het is voor velen nog onbekend terrein of een ver-van-hun-bed show, maar Michel is ervan overtuigd dat we binnen de foodbranche op energie-technologisch vlak nog grote stappen kunnen maken. “Er zijn meerdere energiebronnen die vele malen minder schadelijk zijn voor het milieu dan de energie die we nu nog vaak gebruiken. Energie komt namelijk iedere dag binnen en staat tot onze beschikking. Maar wat mij betreft doen we nog te weinig met zonne-energie. Voordat energie uit de zon omgezet wordt in warmte, kunnen we dit op vele andere manieren nog slimmer inzetten om het uiteindelijk weer ‘terug te sturen’ naar de aarde. Doen we dit niet, warmt de aarde alleen maar verder op omdat de warmte blijft hangen. Denk ook aan het hergebruiken van restwarmte uit processen.” Mark en Michel sluiten af: “het is een mooie taak voor Synergo om met onze klanten mee te denken over hun toekomst. Wanneer wij onze kennis kunnen inzetten om onze klanten verder te helpen, kunnen we echt impact creëren binnen de foodbranche.”

Mark van den Oord – Project Engineer

Michel van der Linde – Projectleider